سانتریفیوژ
سانتریفیوژ یکی از پر کاربردترین وسایل آزمایشگاهی می باشد که اجزای یک محلول را که دارای دانسیته های متفاوت می باشند،با استفاده از نیروی گریز از مرکز از هم جدا می کند.
سانتریفیوژها برای جدا کردن ذرات از محیط مایع به وسیله رسوب دادن آنها به کار می روند.
اساس فیزیکی جداسازی اعمال نیروی گریز از مرکز (centrifugal force) بر روی ذرات در حال دوران است که با شعاع میدان دوران و سرعت دوران نسبت مستقیم دارد. بعد از سانتریفیوژ شدن مواد ذرات سنگین تر زودتر رسوب داده و بقیه ذرات برحسب وزن مخصوص خود رسوب می کنند.
هرچه شعاع چرخش یک سانتریفیوژ بیشتر باشد، سرعت ته نشین شدن ذرات بیشتر است. سانتریفیوژ کردن براساس نیروی گریز از مرکز، دوران حول یک نقطه ثابت و وارد نمودن فشار بر روی فازهای مختلف یک مخلوط انجام می گردد.
مخلوط های نمونه می تواند به صورت گاز، مایع و یا ترکیب هر دو باشد.
سانتریفیوژهای آزمایشگاه تشخیص طبی، دستگاهی هستند که بوسیله نیروی چرخش دورانی الکتروموتور باعث ته نشین شدن مواد مختلف یک مخلوط یا محلول بر اساس اختلاف وزن مولکولی آنها میشود.
اگر این دستگاه مجهز به شاخک های نگه دارنده لوله باشد، آن را سانتریفیوژ معمولی و اگر مجهز به دیسک یا صفحه دایره ای شکل مخصوص جاگذاری لوله های موئین باشد آن را سانتریفیوژ میکرو یا هماتوکریت گویند.
نکات لازم در موقع کار با سانتریفیوژ:
1. سانتریفیوژ باید روی سطح محکم و صاف قرار گیرد.
2. به مسئله بالانس ( توازن ) توجه کنید.
3. پیچ تنظیم سرعت سانتریفیوژ باید به آرامی چرخانده و زیاد شود.
4. در صورت شنیدن صدای ناهنجار یا لرزش غیر عادی فوراً سانتریفیوژ را خاموش کنید.
5. بعد از استفاده از دستگاه، جا لوله ای شسته و خشک شوند.
6. بعد از شکستن یا ریختن نمونه در سانتریفیوژ فوراً آن را خاموش کنید. پنجره ها را باز کنید، 15 دقیقه اتاق را ترک کنید
7. هیچگاه با درب باز سانتریفیوژ را روشن نکنید.
کاربرد سانتریفیوژ
1. جدا کردن ذرات از محلول براساس وزن مخصوص
2. جدا کردن دو محلول از هم
3. تهیه فیلترهای فاقد پروتئین ( صاف شده )
4. تهیه سدیمان ( ته نشین ) کامل ادرار و سیتولوژی مایعات دیگر بدن
5. جدا کردن سرم و پلاسما از گلبول ها
تقسیم بندی سانتریفیوژها
الف – تقسیم بندی براساس سرعت:
1. سانتریفیوژهای با دور بالا
2. سانتریفیوژهای با دور پایین
3. اولترا سانتریفیوژها
جزای دستگاه سانتریفیوژ
1. موتور الکتریکی
2. روتور یا هد سانتریفیوژ
3. تایمر
4. شافت
5. سر روتور
6. کلید خاموش و روشن کردن دستگاه
7. ترمز ( Brake ) که دور عکس می¬زند.
8. کنترل کننده سرعت ( Potentiometer )
9. Tachometer (سرعت سنج) که دور سانتریفیوژ را نشان می دهد.
انواع سانتریفیوژهای موجود در آزمایشگاه ها :
1. سانتریفیوژ سایتولوژی
2. سانتریفیوژ میکروهماتوکریت
3. میکروسانتریفیوژ ها
4. سانتریفیوژهای شستشودهنده سلول