دسته بندی آفت کش ها و عوارض آنها
دستهبندی آفت کشها را میتوان براساس موارد مختلفی همچون کلاسهای شیمیایی، گروههای عاملی، روشهای عمل و سمیت دستهبندی کرد. آفت کشها برای از بین بردن علفهای آفات و کنترل علفهای هرز کاربرد دارند. آفات همچنین برای سایر موجودات همچون پرندگان، ماهیها، حشرات مفید و گیاهان غیرهدف و مواردی همچون هوا، آب، خاک و محصولات سمی میتوانند مورد استفاده قرار بگیرند.
دسته بندی آفت کش ها
آفت کش چیست؟
آفتکشها مواد شیمیایی یا طبیعی هستند که برای کنترل یا از بین بردن آفات استفاده میشوند. آفات شامل حشرات، علفهای هرز، قارچها، و حتی حیوانات میشود که میتوانند به محصولات کشاورزی یا محیط زیست آسیب برسانند. استفاده از آفتکشها در کشاورزی به منظور افزایش بازده محصول و کاهش ضرر اقتصادی به کار میرود، اما باید به تأثیرات آن بر محیط زیست و سلامت انسان نیز توجه داشت.
دسته بندی آفت کش ها
تاریخچه استفاده از آفت کش ها چیست؟
آفتکشها از دوران باستان تا امروز نقش مهمی در کشاورزی داشتهاند. تاریخچه استفاده از این مواد به هزاران سال قبل بازمیگردد، زمانی که انسانها برای حفظ محصولات خود در برابر آفات طبیعی روشهای سادهای را به کار میبردند. آغاز استفاده از آفتکشها در تمدنهای اولیه، مانند مصر و سومر، از روشهای طبیعی مانند روغنها و گیاهان معطر برای دفع آفات استفاده میشد. برای مثال، مصریان از عصارههای گیاهی و خاکستر برای مقابله با آفات استفاده میکردند.
در دوران یونان و روم باستان، استفاده از مواد طبیعی مثل گوگرد برای کنترل آفات رایج شد. با انقلاب صنعتی، روشهای سنتی جای خود را به استفاده از مواد شیمیایی اولیه داد. برای مثال، استفاده از ترکیبات مس و آرسنیک برای کنترل آفات در محصولات کشاورزی گسترش یافت. در اوایل قرن 20 با پیشرفت علم شیمی، آفتکشهای مصنوعی مانند دیدیتی به عنوان انقلابی در کنترل آفات شناخته شدند.
در دهههای اخیر، تحقیقات گستردهای در زمینه آفتکشها صورت گرفته است که شامل موارد زیر است. از دهه 1950 به بعد آفتکشهای شیمیایی متنوعی تولید شد، اما مشکلات زیستمحیطی و سلامتی ناشی از استفاده بیش از حد آنها افزایش یافت. کشاورزی پایدار: در سالهای اخیر، استفاده از آفتکشهای طبیعی و زیستمحیطی جایگزین مواد شیمیایی شده است. روشهایی مانند مدیریت تلفیقی آفات (IPM) به کاهش وابستگی به آفتکشها کمک کردهاند.
دسته بندی آفت کش ها
انواع سموم آفت کش ها کدام ها هستند؟
سموم آفتکشها بر اساس نوع آفات و کاربردشان به دستههای مختلفی تقسیم میشوند. هر دسته به منظور کنترل آفات خاصی طراحی شده و ویژگیهای منحصر به فردی دارد. در ادامه با انواع مختلف سموم آفتکش آشنا میشوید:
حشرهکشها (Insecticides):
برای کنترل و از بین بردن حشرات مخرب محصولات کشاورزی، مانند شته، پروانهها و مورچهها استفاده میشود. مثال: دیدیتی.
علفکشها (Herbicides):
برای از بین بردن علفهای هرز که منابع غذایی و فضای رشد محصولات را اشغال میکنند. مثال: گلایفوسیت.
قارچکشها (Fungicides):
به منظور کنترل بیماریهای قارچی که باعث آسیب به گیاهان میشوند، مانند کپکها و پوسیدگیها. مثال: مانکوزب.
نماتدکشها (Nematicides):
برای کنترل نماتدهای خاکی (کرمهای میکروسکوپی) که به ریشه گیاهان آسیب میزنند.
جوندگانکشها (Rodenticides):
برای از بین بردن جوندگان مانند موشها که به محصولات و انبارها آسیب میزنند. مثال: بروما دیالون.
حلزونکشها (Molluscicides):
برای کنترل حلزونها و لیسهها که به گیاهان آسیب میرسانند.
آفتکشهای بیولوژیکی (Biopesticides):
این دسته شامل مواد طبیعی یا میکروارگانیسمهایی است که برای کنترل آفات استفاده میشوند. مثال: باکتری باسیلوس تورینژنسیس.
آفتکشهای عمومی (Broad-spectrum Pesticides):
برای کنترل انواع مختلفی از آفات به کار میرود و قابلیت استفاده گسترده دارد.
دسته بندی آفت کش ها
طبقه بندی آفت کش ها به چه صورت است؟
آفتکشها بر اساس ترکیبات شیمیایی، نوع کاربرد و هدف مورد استفاده، به چند دسته اصلی طبقهبندی میشوند. این طبقهبندیها کمک میکنند تا کاربران بتوانند مناسبترین آفتکش را برای نیازهای خود انتخاب کنند و از آن به صورت مسئولانه استفاده کنند.
بیشتر مواد فعالی که در آفت کشها هستند سموم معدنی و یا آلی هستند. از لحاظ علمی آفتکشهای معدنی دارای کربن نیستند و معمولا از مواد معدنی استخراج شده از زمین بدست میآیند.
دسته بندی آفت کش ها
آفت کش های ارگانوفسفره
این نوع از آفت کشها با ایجاد اختلال در آنزیمی که استیل کولین نامیده میشود یک انتقالدهنده عصبی را تنظیم میکند که بر سیستم عصبی آفات تاثیر منفی میگذارند. بیشتر سموم ارگانوفسفره حشرهکشها هستند. برخی از انواع سموم ارگانوفسفره سمی هستند و در جنگ جهانی دوم به عنوان عوامل اعصاب استفاده میشدهاند. با این حال این سموم معمولا در محیط پایدار نیستند و از انواع آن میتوان به آفتکشهای مالاتیون، کلرپیریفوس و فسمت اشاره کرد.
دسته بندی آفت کش ها
حشره کش های کلر آلی
حشرهکشهای کلر آلی (Organochlorines) گروهی از آفتکشهای شیمیایی هستند که به دلیل اثر طولانیمدت و کارایی بالا در کنترل حشرات شناخته شدهاند. این مواد به طور گسترده در دهههای گذشته برای کشاورزی و کنترل بیماریهای ناشی از حشرات استفاده میشدند. با این حال، به دلیل تأثیرات منفی زیستمحیطی و مشکلات سلامتی، استفاده از آنها در بسیاری از کشورها محدود یا ممنوع شده است. با این حال بسیاری از کشورهای گرمسیری هنوز از DDT برای کنترل کردن مالاریا استفاده میکنند. برخی دیگر از نمونههای دیگر حشرهکشهای کلر آلی شامل آلدرین و دیلدرین است.
دسته بندی آفت کش ها
آفت کش های پیرتروئید
آفتکشهای پیرتروئید (Pyrethroids) دستهای از آفتکشهای مصنوعی هستند که از ترکیبات فعال گیاهی موجود در گل داوودی (Pyrethrum) الهام گرفتهاند. این مواد برای کنترل طیف گستردهای از آفات مورد استفاده قرار میگیرند و به دلیل کارایی بالا و اثر کمتر بر محیط زیست، در سالهای اخیر محبوبیت یافتهاند. از انواع آفتکشهای پیرتروئید میتوان به سیپرومترین و دلتامترین اشاره کرد.
دسته بندی آفت کش ها
آفت کش های تریازین
آفتکشهای تریازین (Triazine Pesticides) یکی از دستههای مهم علفکشها هستند که عمدتاً برای کنترل علفهای هرز در محصولات کشاورزی استفاده میشوند. این مواد شیمیایی به دلیل کارایی بالا و هزینه مناسب، به طور گسترده در کشاورزی مدرن مورد استفاده قرار گرفتهاند. این نوع از آفتکشها میتوانند با مهار کردن انتقال الکترون در فتوسنتز کار کنند. برخی از گیاهان زراعی نسبت به تریازینها مقاوم هستند مانند ریشه ذرت که حاوی آنزیمی برای غیرفعال کردن این سموم است. این عمل باعث میشود تا به عنوان علفکشهای انتخابی مفید باشند. با این حال بسیاری از علفهای هرز در حال حاضر در برابر سموم تریازین مقاوم شدهاند. در این گروه از آفتکشها به سموم آترازین، پروپازین، سیمازین، پرومتون و پرومترین میتوان اشاره کرد.
دسته بندی آفت کش ها
آفت کش های تریازول ها
آفتکشهای تریازول (Triazole Pesticides) دستهای از قارچکشهای شیمیایی هستند که به دلیل کارایی بالا و عملکرد منحصر به فرد خود در کنترل بیماریهای قارچی به طور گسترده در کشاورزی و باغداری استفاده میشوند. این مواد نقش کلیدی در حفظ سلامت گیاهان و افزایش بازدهی محصولات دارند. این سموم بیوسنتز استرول را که جزء یکی از حیاتیترین موارد برای یکپارچگی غشای سلولی قارچ است را مهار میکنند و در نتیجه رشد غیرطبیعی قارچ و در نهایت مرگ آنها را موجب میشوند. بدلیل آنکه محل عمل کردن این نوع از آفتکشها بسیار خاص است نگرانیهای بسیاری در ارتباط با آنها وجود دارد. این گروه از سموم شامل اپوکسیکنازول، سیپروکونازول و فلوسیلازول میشوند.
دسته بندی آفت کش ها
نتیجه گیری
آفتکشها ابزار مفیدی در کشاورزی هستند، اما باید به طور مسئولانه و با در نظر گرفتن پیامدهای محیطی و انسانی استفاده شوند. راهبردهایی مانند کشاورزی پایدار و مدیریت تلفیقی آفات میتوانند به کاهش وابستگی به آفتکشها کمک کنند.
